Een mooie villa en goede bedoelingen, daar red je het niet mee. Hoe ziet het programma van Moria er uit en welke afspraken gelden er?
De organisatiestructuur van Moria is door de jaren heen een aantal keer veranderd, maar de bedoeling van het programma niet. Bewoners moeten werken aan vrijheid, in zichzelf, in de omgang met anderen en in het zelf richting geven aan hun leven.
Beginnen bij welkom zijn
Op de dag van binnenkomst begint voor de nieuwe bewoner een programma om kennis te maken met Moria, Nijmegen en zichzelf. In huis krijgt hij een rondleiding, uitleg over werkwijze en huisregels en een welkomstmaaltijd met alle bewoners.
Jan Wassink is teamcoördinatoren bij Moria. ‘Iedereen die hier komt, is aangenaam verrast over het huis: de plek, de sfeer en de inrichting. Het voelt als een veilige, rustige plek. Dat draagt bij aan de begeleiding.’
De nieuwe bewoner krijgt een rondleiding in de stad en wordt geholpen met praktische zaken, zoals inschrijving bij de gemeente en het aanvragen van een uitkering. En om kennis te maken met zichzelf, krijgt hij de opdracht een collage te maken over verleden en heden. Wassink: ‘Daarna gaan we met hem in gesprek over verleden, heden én toekomst.’
De basis: in huis oefenen met op tijd komen, goed overleggen, afspraken nakomen
Het grootste onderdeel van het programma is de dagbesteding, waar algemene en persoonlijke doelen aan verbonden zijn. ‘Elke jongen moet leren op tijd komen, opdrachten aannemen, overleggen, inzet tonen en verantwoordelijkheid nemen’, legt Wassink uit. ‘Daarnaast zijn er persoonlijke leerdoelen, die hij bepaalt met zijn persoonlijk begeleider. Deze doelen komen in het Individueel Werkplan.’
De dagbesteding bestaat uit het doen van allerlei klussen in het grote huis en de grote tuin. Een jongen krijgt daarnaast ‘les’ in poetsen, koken en budgetbeheer, ook is er aandacht voor muziek, film en vooral sport. Moria heeft bijvoorbeeld een fitnessruimte in de kelder en een wekelijkse voetbalavond. Sinds een jaar stookt begeleider Said bovendien jongens op om te trainen en met een team mee te doen met hardloopwedstrijden in de regio.
De duur van het programma is mede afhankelijk van wat de bewoner nodig heeft
Als het goed is, komt er na een paar weken zicht op een opleiding of een vorm van werk buitenshuis. En als dat een aantal maanden loopt, komt Moria Buiten in zicht. In die fase krijgt een jongen woonruimte en woont hij op zichzelf. Wel blijft hij contact houden met zijn persoonlijk begeleider.
In principe duren zowel Moria Binnen als Moria Buiten een jaar, maar dat is afhankelijk van de ontwikkeling van een bewoner.
Geen hulpverlener, maar persoonlijk begeleider zijn
Sinds het voorjaar van 2013 heeft iedere bewoner een persoonlijk begeleider, zijn eerste aanspreekpunt in de villa. ‘We hebben bewust voor die term gekozen, omdat het bij Moria hoort om naast een jongen te gaan staan’, zegt Wassink. ‘We willen geen hulpverleners zijn, maar ons verbinden met een bewoner.’
De vertrouwensrelatie is de basis van het contact met de persoonlijk begeleider. Dat krijgt op papier vorm in het Individueel Werkplan, dat elke drie maanden wordt bekeken en bijgesteld, en de rapportages van de begeleider. Wassink: ‘Wij werken met de methodiek van motiverend begeleiden, bedoeld om de bewoner te helpen om zelf na te denken en actief te worden.’
Het is een hele toer om een persoonlijke band op te bouwen zonder van alles te gaan oplossen, erkent Wassink. ‘De meeste jongens hebben moeite met structuren, afspraken, overzicht krijgen, doorpakken. Onze neiging is dan om in te springen. Maar ze moeten het vooral kunnen rooien als ze hier weer weg zijn.’
Dagindeling en gasten aan tafel
Iedere bewoner is van maandag tot en met donderdag tussen 22.00 en 6.00 uur in huis, van maandag tot en met zondag tussen 23.00 en 6.00 uur. Afhankelijk van afspraken met justitie en/of reclassering kan een bewoner weekendverlof aanvragen.
Op werkdagen is er om 7.30 uur gezamenlijk ontbijt. De jongens die in huis zijn en niet naar werk of school gaan, beginnen om 8.00 uur aan het programma. Er wordt samen koffie gedronken (om 10.00 en 14.30 uur) en geluncht (12.30 uur). De dagbesteding eindigt om 16.00 uur, daarna zijn er verschillende trainingen: poetsen, sporten, muziek, enzovoorts. Op maandagavond is er een bewonersgesprek. Er zijn begeleiders in huis tot 22.00 uur, daarna is er een nachtwacht.
In het weekend is er geen programma, behalve de gezamenlijke lunches. Avondeten gebeurt zelfstandig of in groepjes, behalve als er een welkomstmaaltijd is voor een nieuwe bewoner, of als er een gast aan tafel is. ‘Onder die noemer hebben we bijvoorbeeld een officier van justitie, een zenleraar en een vechtsportkampioen op bezoek gehad’, zegt Wassink. ‘We eten dan samen, de bewoners koken, en daarna hebben we een gesprek.’
Vallen en opstaan, weerstand en frustratie horen bij een veranderingsproces
Moria kent een flink aantal huisregels. Veel ervan lijken vanzelfsprekend – luister naar medewerkers, ruim gezamenlijke ruimtes op na gebruik, maak niks kapot, bezoek mag alleen in overleg en moet om 21.30 uur weg zijn – maar de meeste jongens uit de doelgroep hebben nu eenmaal duidelijkheid nodig.
Daarnaast zijn er ook regels die dienen als de spreekwoordelijke stok achter de deur. De belangrijkste is natuurlijk dat wie een strafbaar feit pleegt, onmiddellijk wordt verwijderd. Dat geldt ook voor wie zich herhaaldelijk niet aan de afspraken houdt, ‘grensoverschrijdend agressief gedrag’ vertoont, of via de incidentele controle betrapt wordt op het gebruik van drugs of alcohol. Deze controle vindt overigens altijd plaats als een bewoner te laat thuis is.
De regels zijn duidelijk, handhaving is ‘van de lange adem’, zegt Jan Wassink, ‘behalve als een jongen een delict pleegt, dan is het gelijk over’. Gelukkig komt dat maar weinig voor. Wat wel gebeurt is dat een jongen voortijdig weggaat door een combinatie van factoren: terugval in drugsgebruik en na training geen verbetering, veel afspraken niet nakomen, enzovoorts. ‘Vallen en opstaan, weerstand en frustratie horen bij een veranderingsproces.’
.
25 september 2014 – Foto: een klein sculptuur dat in de serre van Moria staat.
